Aktüel
Zor şartlar altında bir çocukluk dönemi geçiren Cengiz Han, tahta geçtikten sonra Orta Asya’da bulunan dağınık ve göçebe haldeki bozkır kavimlerini birleştirip bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştı. Bununla da yetinmeyen Cengizhan oluşturduğu bu siyasi kimliği, dünyanın neredeyse üçte birini fethederek bir Moğol İmparatorluğu’na dönüştürmüştü.
Cengizhan; otoriter gücü, disiplinli ordu anlayışı ve kurmuş olduğu başarılı casusluk sistemi sayesinde dünya genelinde büyük bir nam ve korku salmıştı.
Kurduğu imparatorlukla birlikte birçok başarılı savaşa imza atan Cengiz Han’ın, tarihçilerin anlattıklarına göre birtakım ilginç özellikleri de bulunmaktaydı. Biz de bu özellikler arasında en fazla dikkat çekebilecek 11 konuyu sizler için derledik.
Cengiz Han Hakkında İlginç Bilgiler
Bu denli büyük bir imparatorluğun yolunu açan, zorluklarla mücadele eden ve dünyanın büyük bir kısmına hükmeden hükümdarın hayatı oldukça merak edilmektedir. Biz sizlere bu büyük ve güçlü hükümdar hakkında az bilinen ilginç bilgileri anlatacağız. İşte Cengizhan hakkında ilginç bilgiler…
1- Doğduğunda Farklı Bir İsmi Vardı
Cengiz Han, Moğolistan’ın farklı klanlar ve kabile grupları tarafından yönetildiği bir dönemde, 1162 yıllarında Moğolistan’da doğduktan sonra “Temujin” (Temuçin) ismini aldı. Moğolların gizli tarihine göre, Cengizhan doğduğu zaman yumruğunun içerisinde bir kan pıhtısı tutuyordu. Bu da Moğol geleneğine göre gelecekteki hükümdar alametlerinden biriydi.
Temuçin, imparatorluğu kurduktan sonra ‘Cengiz Han’ olarak tanınacaktı. Cengiz, bir Moğol kelimesi olan ‘Tenggis’e dayanıyordu. Tenggis, Moğolca dilinde okyanus ve geniş büyük bölgeler anlamına gelmekteydi. Bu kelime, daha sonra hükümdar anlamına gelen Han ile birleşerek Cengiz Han ismine dönüştü.
Temuçin, aslında Cengizhan’ı bir isim olarak değil de büyük okyanusların, büyük toprakların hükümdarı anlamına gelen bir unvan olarak kullanmıştır. Moğol tarihine göre Temuçin, göçebe yaşamın zor ve sert ortamında büyümüş ve erken yaşlardan itibaren üzerinde çok fazla sorumluluk ve baskı hissetmiştir.
2- Gerçek Görüntüsü Tam Olarak Bilinmemektedir
Cengizhan; filmlerde, televizyon dizilerinde, video oyunlarında ve romanlarda tasvir edilmiş olmasına rağmen, kimse onun neye benzediğini tam olarak bilmiyor. Tarihçiler tarafından genel kabul gören tek tasvir, Cengizhan’ın torununun gözetiminde çizilen ve şu anda Tayvan’daki Ulusal Saray Müzesi’nde asılı duran portredir.
3- Cengiz Han Nasıl Öldü? | Mezarının Yeri Bilinmemektedir
Cengiz Han, 1227 Ağustos’unda hayatını kaybetti ancak ölümünün nedeni bir sır olarak kaldı. Ölüm nedeniyle ilgili birçok iddia ortaya atılmıştır. Bazı tarihçiler, Cengizhan’ın Batı Şia’ya son seferi sırasında vebaya yakalanarak hayatını kaybettiğini belirtirken bazı tarihçiler de savaş sırasında bir ok veya hançerle yaralanması sonucu kan kaybederek öldüğünü belirtmiştir. Kimileri de Cengizhan’ın bir dönem ava çıktığı vakit attan düşerek sert bir şekilde başını yere vurması sonucu hayatını kaybettiğini belirtmiştir.
Düşmanlarının, kendisinin ölüm haberinden sonra cesaret alacağını düşünen Cengiz Han, ölmeden önce mezarının işaretsiz yapılmasını emretmiştir. Ayrıca Cengiz Han, ölümünün gizlenmesini istediği için cenazesinin nereye gömüldüğü de tam olarak bilinmemektedir. Efsaneye göre, Cengiz Han’ın güvendiği savaşçılar Cengiz Han’ın cenaze törenine katılan tüm cenaze alayını öldürerek mezar yerinin gizli kalmasını sağladı.
Cengiz Han, efsaneye göre Onon ve Kerulen nehir kaynaklarının bulunduğu bölgede, kutsal sayılan Burhan-Haldun dağına gömülmüş ve gömüldükten sonra da yerinin bulunmaması için mezarının üzerinde yaklaşık 800 ila 1000 at dolaştırılmıştı.
Bunun haricinde Moğollar da Cengiz Han’ın mezarının bulunmasını istememektedir. Çünkü Cengiz Han, Moğollar tarafından daima saygı duyulan, ulusal bir kahraman olarak görülmekteydi ve Cengiz Han, mezar yerinin bulunmasını isteseydi bunu zaten Moğollara, zamanında kendisi söylerdi.
4- Cengiz Han’ın Kaç Çocuğu Var?
Cengiz Han, çocuk sayısının bir erkeğin gücünü belirlediğine inanıyordu. Ona göre, bir hanede ne kadar çocuk varsa o hanenin reisi o kadar güçlü demekti. Altı eşten oluşan (Heda’an, Börte, Abika Hatun, Gunju Hatun, Gurbesu Hatun, İsukhan Hatun) bir haremi vardı. Ayrıca fethettiği yabancı kralların kızlarıyla da evlenirdi.
Efsaneye göre Cengiz Han’ın yüzlerce çocuğu olduğu tahmin edilmektedir ve araştırmalara göre bugün yaklaşık 16 milyon erkek, dolayısıyla dünya üzerindeki her 200 erkekten 1’i Cengiz Han soyundan gelmektedir ve Cengiz Han’ın torunları bugünkü dünya nüfusunun yaklaşık %0,5’ini kapsamaktadır.
5- Dini ve Kültürel Çeşitliliği Benimsemişti
Cengiz Han, tarihçiler tarafından otoriter ve acımasız yapıda biri olarak anlatılsa da ele geçirdiği topraklarda kültürel ve dini çeşitliliği her zaman benimsemişti. Ele geçirdiği topraklardaki bölge halkının dini ve kültürel yapılarına her zaman saygı göstermişti. Bu şekilde davranmasının asıl nedeni, ele geçirdiği bölgelerde huzur ve güven ortamı sağlamakla birlikte ileriki zamanlarda oluşabilecek isyanların önüne geçebilmekti.
Cengiz Han yasaları olarak bilinen yasalar içerisinde herkes için din özgürlüğüne izin verilmiş hatta ibadet yerlerine vergi muafiyeti sağlanmıştı.
6- Cesarete Hayrandı
Kendisini Moğol hükümdarı ilan eden Camuka ile yaptığı bir savaş sırasında Cengiz Han, bir okla boynundan vurulmuştu ve düşman tarafı yenildikten sonra esir alınan askerlerin içerisinde kendisini boynundan vuran okçunun kim olduğunu öğrenmek istedi. Öldürüleceğini düşünen Cirko ismindeki okçu, endişe içinde bir adım öne çıktı. Cengiz Han, okçunun bu dürüstlüğünden etkilendi ve okçuyu, öldürmek yerine ona “Cebe” yani “ok ucu “adını vererek onu kendi yanına aldı. Cengizhan, askerin cesaretine ve becerisine hayran bir liderdi.
7- Pers Katliamları
Cengiz Han, Perslerle savaştığı dönemlerde o kadar çok Pers öldürmüştü ki, İran nüfusu neredeyse 700 yıl sonra bile eski haline dönememişti. Büyük çaptaki bu Pers katliamlarının nedeni, Pers Harezmi İmparatorluğu‘nun, Moğol ticaret kervanlarını yağmalaması ve bu yüzden Cengizhan’ın, Pers Harezmi İmparatorluğu’nu uyarmak amacıyla gönderdiği Moğol elçisinin kafasının kesilmesiydi.
Pers katliamlarının bir başka nedeni de efsaneye göre, Cengiz Han’ın damatlarından biri, bir Pers şehri olan Nişabur’da kuşatma sırasında ok saldırısı ile öldürüldükten sonra kocasının öldüğünü öğrenen Cengiz Han’ın kızı bu olaya çok üzülmüştü. Kızının üzülmesine daha fazla dayanamayan Cengizhan küçük oğlunu ordusunun başına geçirdi ve orduyu Nişabur şehri üzerine sefere gönderdi.
Moğol ordusu Nişabur’da kadın, çocuk demeden yaklaşık 1,75 milyon insanı kılıçtan geçirdi. Yaralı olarak kurtulanlar ise kazıklara geçirildi. Kimilerinin kafaları kesildi ve kesik kafalardan piramitler oluşturuldu. Kesik kafalardan oluşturulan bu piramitler Cengizhan’ın kızına gösterildi
8- Moğol Posta Teşkilatını Geliştirdi
Cengizhan, Moğol sınırlarının genişlemeye başlamasıyla birlikte fethettiği bölgeler arasında güçlü bir haberleşme ve iletişim sistemi kurmak amacıyla Moğol posta teşkilatının temellerini atmıştı. “Yam” ismi verilen bu posta teşkilatı, sıfırdan kurulmaktan ziyade Çinlilerin ve Orta Asya Türklerinin önceden kullanmış oldukları posta sistemlerinden esinlenerek ve daha modern hale getirilerek oluşturulmuştu.
Kurulan posta teşkilatı ile birlikte insanlar, özel kurye tutmak zorunda kalmadan diğer bölgelerdeki insanlara paket ya da mektup gönderebiliyorlardı. Bu posta sistemi, ilk etapta İmparatorluk sınırları boyunca yayılmış bir dizi postane ve istasyon bölgelerinden oluşuyordu. Zamanla, Altınorda Devleti ile Rus bölgelerine de taşınmıştır. Ayrıca bu postane ve istasyon bölgeleri askerlik alım ve dış ilişkiler merkezi gibi hizmetlerde de kullanılıyordu.
9- Cenhiz Han’ın Kızları
Cengizhan’ın, eşi Börte’den iki kızı olduğu bilinmektedir. Esasen Cengizhan’ın birçok kızı olmuştur ancak bu kızların isimleri tarihi kaynaklarda net olarak belirtilememiştir. Kimi zaman Cengizhan, kan dökmeden de ülkesinin sınırlarını genişletebiliyordu ve bu doğrultuda Cengizhan’ın kızları, önemli rol oynuyorlardı.
Cengizhan, yabancı ülkelerle ilişki kurabilmek ve müttefikliği pekiştirmek adına kızlarını yabancı ülkelerin krallarıyla evlendirirdi. Daha sonra yeni damatlarını Moğol savaşlarında askere alırdı. Damatlar, Moğollar için askeri görevde olduğu sırada ülkelerinin yönetimi de eşlerine yani Cengizhan’ın kızlarına kalırdı. Ve böylelikle Moğollar herhangi bir sefere çıktıkları zaman bu yabancı ülkelerden kendilerine karşı bir saldırı girişimi olmasını da engellemiş olurlardı.
10- Kanlı Kutlamalar
Moğollar, infazlarında olduğu kadar kutlamalarında da sınır tanımıyordu. Efsaneye göre Ruslara karşı kazanılan bir zaferden sonra Moğollar, hayatta kalan Rusları yan yana olacak şekilde tek tek yere yatırdılar. Daha sonra yerdeki Rusların üzerine ağır ahşap kapılar koydular. Bu ahşap kapılar üzerinde zafer ziyafeti veren Moğollar daha sonra zafer kutlaması adı altında bu kapıların üzerinde sevinçle zıplamaya başladılar. Kapı altındaki Ruslar da bunun sonucunda kemikleri parçalanmış ya da boğulmuş bir halde feci şekilde can verdiler.
11- İklim Değişikliği
Cengizhan’ın kanlı savaşları ve Moğol istilaları o kadar çok ölümle sonuçlandı ki, bu ölümler insan eliyle yapılan bir iklim değişikliğine de neden oldu. ABD’deki Carnegie Enstitüsü Küresel İklim Bölümü’nün araştırmasına göre, Moğol istilası 700 milyon ton civarında karbonu atmosferden temizlemişti. Kesin bir sayı belirtmek imkânsız olsa da birçok tarihçi Cengizhan’ın 40 milyondan fazla insanın ölümünden sorumlu olduğunu tahmin ediyor. 40 milyondan fazla insanın ölmesi de dünyadaki yaklaşık 700 milyon ton karbonun atmosferden temizlenmesi anlamına geliyordu.
İddialara göre Cengiz Han’ın ve Moğol istilaları sonucu birçok insanın hayatını kaybetmesiyle birlikte bu insanlardan boşalan alanlarda doğa yeniden canlandı ve ormanlar, geniş alanlara yayılarak atmosfer içerisinde daha fazla karbon temizlemesini sağladı.
Bonus: Cengiz Han Filmi
Moğol Hükümdarı Cengizhan’ın tüm hayatını konu alan sürükleyici bir film ile yazımıza son veriyoruz. Diğer yazılarımıza göz atmak için aktuel.net linkine tıklayabilirsiniz. İyi seyirler…